قتل از روی ترحم یا اتانازی
اتانازی ریشه یونانی داشته و به معنای مرگ خوب، مرگ راحت، مرگ شیرین، مرگ سفید و قتل از روی ترحم است. اتانازی، در واقع به معنای کمک دلسوزانه به تسریع در مرگ و پایان دادن به زندگی بیماری که در رنج و عذاب سخت به سر می برد، مطرح می شود. در اصطلاح حقوقی، اتانازی، عبارت است از همکاری آگاهانه و عمدی، با رضایت بیمار یا بستگان او، برای پایان دادن به حیات بیماری غیر قابل درمان، توسط پزشک به منظور نجات بیمار از درد و رنج.
قتل، ممکن است به وسیله خود شخص (خودکشی) یا به وسیله دیگری انجام گیرد که اسلام هر دو مورد را به جهت ارزش و حفظ کرامت حیات انسانی، نهی کرده است، حتی اگر قتل از روی ترحم باشد. اسلام، حیات انسان را به عنوان امانتی در دست وی دانسته و بر این اساس حق سلب حیات را از وی به طور کلی منع و حرام اعلام کرده است، تا جایی که رضایت مقتول و انگیزه قاتل، تاثیری در حرمت آن نمی گذارد.
مقاله زیر، با هدف بیان ابعاد حقوقی قتل از روی ترحم تهیه شده است که ضمن ذکر اقسام اتانازی و مرگ راحت، مواردی چون مسئولیت قاتل و تاثیر رضایت مجنی علیه در قتل و سایر موارد مرتبط با این موضوع را در حدود قوانین کیفری مورد بررسی و مطالعه قرار می دهیم. با ما همراه باشید.
انواع قتل از روی ترحم یا اتانازی
الف) اتانازی فعال :
قتل از روی ترحم با انجام عمل مثبت مادی شامل اقداماتی صریح مانند تزریق کشنده به بیمار و مانند این می باشد. اتانازی فعال شامل دو نوع اتانازی فعال داوطلبانه و اتانازی فعال غیر داوطلبانه است.
اتانازی فعال داوطلبانه: در اين نوع از اتانازی فعال، بيمار در شرايطی است که آگاهانه می تواند نسبت به زندگی خود تصميم گيری کند و خود، خواهان پايان دادن به زندگي اش است.
اتانازی فعال غیر داوطلبانه: در اين حالت، بيمار شرايط اساسي و حقوقي لازم براي تصميم گيري نسبت به زندگي و مرگ خود را ندارد. به طور مثال، بيمار بيهوش است و يا اينكه هنوز به سن قانوني نرسيده است که در اين حالت معمولاً پزشك، كميته اخلاق پزشكي يا اولياي بيمار درباره مرگ بيمار تصميم مي گيرند.
ب) اتانازی غیر فعال :
قتل از روی ترحم با ترک فعل که شامل قطع دارو و یا درمانی که برای معالجه و حفظ حیات
بیمار لازم است می شود. اتانازی غیر فعال شامل دو نوع اتانازی غیر فعال داوطلبانه و اتانازی غیر فعال غیر داوطلبانه است.
اتانازی غیر فعال داوطلبانه: در اين نوع از اتانازي، بيمار درمان خود را رد مي كند تا در مرگش تسريع ايجاد شود. در اين زمينه به خودکشي با مساعدت ديگران، اعم از پزشک و اطرافيان بيمار نيز مي توان اشاره كرد. چرا که در اين حالت نيز اين افراد با آگاهي از قصد بيمار مبني بر خودکشي، شرايط لازم براي تحقق آن را فراهم مي كنند.
اتانازی غیر فعال غیر داوطلبانه: اين نوع از اتانازي، معمولاً در مورد بيماراني به كار گرفته مي شود كه شرايط بسيار حادي دارند و پزشكان هم مطمئن هستند كه درمان آنها امكان پذير نيست، از اين رو بدون رضايت بيمار درمان را قطع مي كنند يا در صورت پيشرفت بيماري، درماني را آغاز نمي کنند.
مقاله پیشنهادی: قتل خطای محض چیست؟
- چنانچه برای انجام دقیق مشکل خود در زمینه قتل از روی ترحم نیاز به وکیل مجرب و خبره دارید، از طریق این شماره‌ها با ما تماس بگیرید: 02188734324 و 02188734493
مجازات قتل از روی ترحم یا اتانازی
در اکثر نظام های حقوقی دنیا، قتل از روی ترحم، فرقی با اقسام دیگر قتل نداشته و قتل از روی ترحم هم مشمول وصف جزایی شده و مرتکب به مجازات مقرر در قانون محکوم می شود. در برخی کشورها هم نظیر بلژیک و سوییس کشتن دیگری با قصد مرگ راحت برای وی فاقد جنبه جزایی بوده و در کشوری همچون آلمان مجازات قتل با تخفیف اعمال می شود.
قانون گذار در حقوق جزای ایران در خصوص حکم قتل از روی ترحم به صراحت سخنی نگفته است. اما در ماده 365 قانون مجازات اسلامی اشعار می دارد: در قتل و سایر جنایات عمدی، مجنی علیه می تواند پس از وقوع جنایت و پیش از فوت، از حق قصاص گذشت کرده یا مصالحه نماید و اولیا دم و وارثان نمی توانند پس از فوت او، حسب مورد مطالبه قصاص یا دیه کنند، لکن مرتکب به تعزیر مقرر در کتاب پنجم « تعزیرات» محکوم می شود. پس اگر سبب مرگ مجنی علیه توسط مرتکب جرم فراهم شده و سپس جانی از قصاص گذشت کرده یا در اثر همان سبب بمیرد، اولیا دم نمی توانند بر خلاف آن عمل کند.
بر اساس این ماده، می توان گفت، اگر چه رضایت مجنی علیه عامل توجیه کننده، برای قتل خود محسوب نمی شود، اما با این وجود قانون گذار با تصریح این ماده رضایت مجنی علیه را استثنائا پذیرفته و آن را موجب زوال کیفر قاتل به لحاظ جنبه خصوصی جرم ( قصاص و دیه ) دانسته است.
البته باید توجه داشت، اگر مقتول از شخصی که قوه تمییز ندارد، مانند طفل صغیر یا مجنون بخواهد که عملی برای او انجام دهد که در نتیجه آن عمل، فرد بمیرد، مجنون و صغیر به جهت عدم وجود اراده و تشخیص در فعل ارتکاب یافته، مسئولیت کیفری ندارند. مانند آنکه بیمار که در رنج و درد سخت به سر می برد، از طفل صغیر یا مجنون بخواهد که دستگاه حیات بخش ( دستگاه اکسیژن ) که برای استمرار حیات او لازم است، را قطع کند.
مقاله پیشنهادی: پرداخت تفاضل دیه و نحوه محاسبه آن
اتانازی در قوانین مختلف
قوانین ایران:
طبق ماده ۳۶۵ قانون مجازات اسلامی، در صورتی که مقتول، قبل از مرگ، قاتل را ببخشد و از قصاص وی منصرف شود، قصاص به طور کلی از بین می رود و اولیای دم حق قصاص این فرد را ندارند. اما آیا اولیای دم می توانند به جای قصاص، از قاتل تقاضای پرداخت دیه کنند؟
خیر، مجازات قتل عمد، قصاص است. حال که خود مقتول پیش از مرگ قاتل را بخشیده، مجازات اصلی، ساقط شده و پرداخت دیه نمی تواند جایگزین آن گردد.
قوانین خارجی:
بعضی از کشورها، نسبت به این امر سخت گیری کمتری نشان می دهند. کشور هایی مانند بلژیک و سوئیس که در این کشورها این نوع قتل جرم محسوب نمی شود و جنبه جزایی ندارد. در کشورهایی مانند آلمان و ایتالیا هم، رضایت بیمار، باعث تخفیف در مجازات مرتکب می شود. به طور کلی کشور های آمریکایی و اروپایی در تلاش هستند، تا این گونه قتل ها را مجاز بدانند و از قلمروی کیفری خود خارج کنند .
در پايان بايد درنظر داشت، از طرفي با توجه به قداست حيات انساني از ديدگاه الهي و نسبي بودن علم بشر و پيشرفت تکنولوژي هاي درماني، همواره بايد به درمان و روش هاي جديد بهبودي اميدوار بود. اما از طرفي ديگر، قانون گذار ما، بايد ميان کسي که با رضايت و گاهي التماس بيمار يا نزديکان وي، قتل از روی ترحم و عطوفت را انجام داده باشد و کسي که با شرارت تمام، ديگري را از نعمت حيات محروم ساخته است، تفکيک قائل شود؛ چرا که علاوه بر سازگاري با مباني انصاف و عدالت، خود بيمار نيز در تحقق جرم قاتل، نقش دارد. با وجود اينكه انگيزه شرافت مندانه در قتل، مي تواند به عنوان يک عامل مخففه در مجازات مجرم مد نظر قرار بگيرد، اما بايد مد نظر قرار داد که اين تخفيف قانوني صرفاً محدود به جرايم تعزيري است و مواردي که اتانازي به موجب مواد قانوني مذکور، در قالب قصاص و ديات مطرح مي شود را در بر نمي گيرد. بنابر اين، به نظر مي رسد، قانون کشور ما، با وجود طرح قانون مجازات جديد، همچنان در بحث اتانازي داراي خلأ هايي است و قانون گذار بايد با توجه به ديدگاه هاي حقوقي موجود، به قانون گذاري در اين زمينه بپردازد.
گروه حقوقی دادگستران نگین عدالت ارائه دهنده تمامی خدمات حقوقی، کیفری، خانواده زیر نظر مجرب ترین وکلای پایه یک دادگستری، به شما عزیزان می باشد.
[vc_row][vc_column width=”1/6″][/vc_column][vc_column width=”2/3″][vc_cta h2=”” txt_align=”center” shape=”round” style=”flat” color=”juicy-pink”]
برای مشاوره حقوقی کاملا رایگان، با ما تماس حاصل فرمایید : ۸۸۷۳۴۴۹۳ – ۰۲۱
[/vc_cta][/vc_column][vc_column width=”1/6″][/vc_column][/vc_row]